โกโก้

ข้อมูลทางพฤกษศาสตร์

ชื่อสามัญ : Cacao

ชื่ออื่น ๆ : –

วงศ์ : STERCULIACEAE

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Theobroma cacao L.

ชื่อพ้องวิทย์ : Cacao minar Gaertn. , Cacao minus Gaertn. , Cacao sativa Aubl. , Cacao theobroma Tussac , Theobroma cacao f. leiocarpum (Bernoulli) Ducke , Theobroma cacao subsp. leiocarpum (Bernoulli) Cuatrec. , Theobroma cacao var. leiocarpum (Bernoulli) Cif. , Theobroma cacao subsp. sativa (Aubl.) León , Theobroma cacao var. typica Cif. , Theobroma caribaea Sweet , Theobroma integerrima Stokes , Theobroma kalagua De Wild. , Theobroma leiocarpum Bernoulli , Theobroma pentagonum Bernoulli , Theobroma saltzmanniana Bernoulli , Theobroma sapidum Pittier , Theobroma sativa (Aubl.) Lign. & Le Bey , Theobroma sativa var. leucosperma A. Chev. , Theobroma sativa var. melanosperma A. Chev. , Theobroma sativum (Aubl.) Lign. & Bey

ลักษณะสำคัญ : ทรงพุ่มกลม ใบ 10-35 ซม. เรียงเวียน รูปรี ไข่ หรือแกมรูปขอบขนาน แผ่นใบเกลี้ยง ก้านใบยาว 1-2 ซม. ปลายก้านป่อง ดอก 1-2 ซม. ออกเป็นกระจุกตามกิ่งและลำต้น 3-5 ดอก สีครีมหรืออมชมพู กลีบเลี้ยง 5 กลีบ พับงอกลับ กลีบดอก 5 กลีบ บาง ติดระหว่างกลีบเลี้ยง สั้นกว่ากลีบเลี้ยงเล็กน้อย ผล 12-30 ซม. รูปรีหรือขอบขนาน ผิวเรียบหรือเป็นร่องตื้น 10 ร่อง เปลือกแข็ง เนื้อปุยมีกลิ่นหอม เมล็ด 20-40 เม็ด เรียง 5 แถว มีเยื่อหุ้มบาง รสหวานเล็กน้อย

ระบบนิเวศและการกระจาย : มีถิ่นกำเนิดในอเมริกากลางและใต้ มักขึ้นในป่าดิบชื้นเขตร้อนชื้น ระดับความสูง >300 เมตร บางครั้งพบสูงถึง 900 เมตร เติบโดในที่ไม่ถูกน้ำท่วม

การเพาะปลูก : อุณหภูมิเฉลี่ยต่อปีอยู่ในช่วง 18-28.5 oC ระดับน้ำฝนรายปีทนได้ถึง 480-4300 มม. ที่เหมาะสม 1500-2000 มม. ฝนตกชุกและกระจายได้ดีตลอดทั้งปี ชอบดินชุ่มชื้น อุดมสมบูรณ์ ระบายน้ำดี ชอบร่มหรือใต้ต้นไม้ใหญ่มีที่กำบังลม ชอบดินกรด pH 5-6.5 ทนได้ 4-8 ช่วง 2-3 ปีแรกจะเติบโตช้า
โกโก้มี 3 สายพันธุ์หลัก คือ Criollo Cacaos มีถิ่นกำเนิดในอเมริกากลาง เกรดสูงสุด ผิวสีแดง แต่ให้ผลต่ำ Trinitario Cacaos ถิ่นกำเนิดในตรินิแดด เกรดสูง และ Forastero Cacaos มาจากลุ่มน้ำอเมซอน
ในไทยนิยมปลูกมากทางภาคใต้ และกำลังได้รับการส่งเสริมให้เกษตรกรโดยทั่วไป พืชร่วมยาง

การขยายพันธุ์ : ตัวช่วยผสมพันธุ์ คือ แมลงขนาดเล็กจำพวก Thysanoptera ริ้น มด และเพลี้ยอ่อน
เมล็ด จะสูญเสียความมีชีวิตภายใน 5-7 วัน นับจากถูกแยกออกจากเยื่อหุ้ม หว่านเมล็ดทันทีที่สุก วางในร่มและคุลมด้วยปุ๋ยหมักประมาณ 5 มม. เมล็ดงอกได้ง่าย ภายใน 7-10 วัน ต้นกล้าเติบโตช้า ตอนกิ่ง ติดตา และทาบกิ่ง

ส่วนของพืชที่ใช้ประโยชน์ : เมล็ดนำมาทำโกโก้ทั้งแบบแท่ง ผง

แหล่งเก็บหา : สวนสมรม

ความเป็นพิษ : บางคนอาจมีอาการแพ้และไมเกรน

ตำนาน : ชาว Aztecs และ Mayans ปลูกโกโก้เพราะคิดว่าเป็นพืชศักดิ์สิทธิ์และยังใช้เมล็ดเป็นสกุลเงินหนึ่ง

เมนูอาหารผักยืนต้น

ข้อมูลทางโภชนาการ

สรรพคุณทางยา

สารจากเมล็ดมีรสขม มีสารโพลีฟีนอลที่ช่วยลดอนุมูลอิสระของไลโปโปรตีนความแน่นต่ำ ช่วยป้องกันโรคหัวใจ มีสาร theobromine  ขับปัสสาวะ ขยายหลอดเลือด และคลายกล้ามเนื้อ

การใช้ประโยชน์อื่นๆ

• ไขมันจากเมล็ด (Cocoa Butter) ใช้ทำสบู่ และเป็นวัตถุดิบตั้งต้นในครีมบำรุงผิว เครื่องสำอาง
• เมล็ดโกโก้ใช้เป็นเชื้อเพลิง ค่าความร้อน 16000-19000 BTU /kg
• ขี้เถ้ามีโพแทสเซียมออกไซด์สามารถสกัดได้ในรูปของโพแทสเซียมไฮดรอกไซด์เป็นอัลคาไลน์ที่มีประโยชน์ในกระบวนการทำสบู่ (saponification)